Nirwana – wolność od cierpienia
|Nirwana to pojęcie występujące w buddyzmie, hinduizmie oraz innych naukach dharmicznych.
Jest stanem duchowym, wolnym od cierpienia i zmian. Odbywa się na bardzo zaawansowanym poziomie urzeczywistnienia. Nirwana stanowi wyspę, schronienie, ucieczkę i cel. Osiąga się ją dzięki pracy nad umysłem wraz z wyzbyciem się karmy. Stan nirwany łączy buddystów ze śmiercią.
W buddyzmie nirwana to wyzwolony od cyklu narodzin oraz śmierci (samsary) nieuwarunkowany stan ducha (skt asamskŗta dharma). Jako słowo składa się z przedrostka ni[r]- (ni, nis, nih)- „na zewnątrz, z dala od, bez” oraz rdzenia vâ[na] (pali vâti)- oznaczającego „powiew”. Osoba, która osiągnęła nirwanę uwolniła się tym samym od cierpienia, które ma swoje źródło w niewiedzy. Nie powstają wówczas splamienia oraz odpowiadająca im karma, zaś po śmierci nie dochodzi do następnego wcielenia. Często błędnie określa się nirwanę jako „zgaśnięcie”, a tak naprawdę oznacza „oświecenie”. Jest ona całkowitym wyzwoleniem się od wszystkich ziemskich pragnień.
Do osiągnięcia nirwany kierują ścieżki:
- Należytego poglądu.
- Należytego myślenia (wolne od żądzy, nieżyczliwości).
- Należytej mowy (brak obmowy, kłamstw).
- Należytego postępowania (brak kradzieży, zabójstw).
- Należytego sposobu zarobkowania.
- Należytego dążenia (wspierania dobra, usuwania zła).
- Należytej uwagi.
- Należytej koncentracji (medytacja).
W znaczeniu negatywnym określa się ją jako: tanhakkhaya – Ustanie pragnień; nirodha – Ustanie; virāga – Nieobecność pragnień. W znaczeniu pozytywnym to: śiva – Pomyślne, Dobre; sarana – Schronienie; khema – Bezpieczeństwo; pāra – Przeciwległy brzeg, Druga strona; tāna – Ochrona; dipa- Wyspa; śuddhi- Czystość; śanti- Spokój, Uspokojenie.
Nirwana to także „stan doskonałej szczęśliwości osiągnięty przez duszę” czy wchodzenie na wyższe piętra samoświadomości.
Cała literatura Młodej Polski to wyśmienity mariaż z buddyzmem. Czerpali z niego nie tylko polscy artyści, choćby Tetmajer, ale także światowi myśliciele. Tutaj warto wymienić Schopenhauera, dla którego bez wątpienia buddyzm był inspiracją.