Buddyzm tybetański

Buddyzm to jedna z najstarszych religii świata i co najważniejsze jedna z nielicznych, niewprowadzana za pomocą miecza. W zasadzie buddyzm to bardziej filozofia życia i zbiór zasad etycznych niż typowa wiara znana w Europie chrześcijańskiej.

Twórcą tego ruchu był żyjący ok. VI i W w.p.n.e. Siddhartha Gautama, a do dzisiejszych czasów buddyzm doczekał się wielu odłamów i kierunków dostosowanych do potrzeb ludzi w różnych stronach świata. Świetnym przykładem buddyzmu lokalnego jest stworzony w końcu II w. n.e. buddyzm tybetański.

Jak sama nazwa wskazuje objął on tereny Tybetu i krajów ościennych, czyli Mongolii, Nepalu. W Tybecie buddyzm stał się religią państwową w VI wieku. Buddyzm tybetański, który znamy dziś zrodził się w IX w., kiedy do Tybetu sprowadzono mnichów, a wśród nich Padmasambhavę, który jest twórcą najstarszego tybetańskiego klasztoru Samye. Po tym fakcie pojawiły się dwa odłamu buddyzmu tybetańskiego, a właściwie trzy szkoły:

• Sakyapa,
• Ningmapa,
• Kagyupa.

W XV w. pojawiła się kolejna szkoła, która szybko stała się tą wiodącą i to ona zaczęła odgrywać najważniejszą rolę w tym azjatyckim regionie świata. Jej twórcą był teolog Tsongkhapa, a jego szkoła to Gelukpa. To, co charakterystyczne w tym odłamie to celibat, surowe wychowanie i ascetyczne życie. To wyznawcy tego odłamu wprowadzili „instytucję” Dalajlamy, czyli najwyższego przywódcy religijnego, reinkarnację Awalokiteśwara (przy kolejnym szukaniu kolejnego wcielenia tego bóstwa pierwszy raz będą pod uwagę brane dziewczynki).

W buddyzmie tybetańskim Lama to nauczyciel duchowy, a ten najważniejszy Dalajlama jest wybierany od XVI w., a obecnie panuje czternasty już Dalajlama. Jest nim Tenzing Gyatso urodzony w 1935, laureat Pokojowej Nagrody Nobla. Ze względu na sytuację polityczną w tym regionie i zagrożenia ze strony Chin jest on przywódcą na uchodźctwie. Kilka tygodni temu ogłosił on chęć przejścia na emeryturę i zrzekł się swoich politycznych uprawnień. Przez instytucję Lam, buddyzm tybetański znany jest także jako lamaizm.

Tym, co od razu rzuca się, jako cecha odróżniająca buddyzm tradycyjny od tego tybetańskiego to jego bogatość rytuałów i wierzeń. Bardzo rozbudowany jest kult bóstw i duchów odpowiedzialnych za różne dziedziny życia i bogactwa naturalne. Rozróżnić też można cztery główne tradycje, czyli:

1. Gelug,
2. Sakja,
3. Ningma,
4. Kagju,
5. w samym Tybecie kultywuje się jeszcze Bon.

W buddyzmie obowiązuje kalendarz księżycowy, który wyznacza wiernym dni świąteczne. Są to głównie święta związane z Buddą Siakjamuni, jego życiem i oświeceniem. Ważne są też pielgrzymki do miejsc świętych związane z tym Buddą. Ważnym elementem buddyzmu tybetańskiego są doktryny i system praktyk. Korzenie doktryn pochodzą z Indii, a mówią o teorii umysłu i świata. Jest ich cztery: wajbaszika, sautrantika, czittamatra, madhjamaka. W zależności od tradycji wyróżnia się też osiem wielkich systemów praktyk buddyzmu tybetańskiego, osiem ścieżek prowadzących do wyzwolenia, ścieżki właściwych poglądów, intencji, mowy, działania, sposobu życia, wysiłku, uważności i koncentracji.